Spieren

Dwarsgestreepte spieren

Het dwarsgestreepte spierweefsel is te vinden in de skeletspieren. De skeletspieren kun je bewust aansturen, waardoor je zelf kunt bepalen hoe je lichaam beweegt. Het grootste deel van onze spieren bestaat uit dwarsgestreepte spieren. De dwarsgestreepte spieren zitten door middel van pezen vast aan je botten.

Een dwarsgestreepte spier bestaat uit verschillende spierbundels. Deze spierbundels bestaan weer uit een groep spiervezels. De spiervezels zijn ontstaan door een versmelting van meerdere spiercellen. Daardoor heeft een spiervezel meerdere kernen. Als je de spiervezels onder de micriscoop bekijkt, zie je daardoor een dwarsgestreept patroon. Vandaar dat deze spiersoort ook de dwarsgestreepte spier wordt genoemd.

Skeletspieren kunnen bestaan uit verschillende subtypes van spiervezels:

• Type I spiervezels. Type I spiervezels worden ook wel langzame of rode spiervezels genoemd. Dit type spiervezels trekt langzaam samen. Ze bevatten veel mitochondria, die nodig zijn om energie te maken. Daardoor kunnen ze dus veel energie voortbrengen, maar wel met weinig kracht. Type I spiervezels zijn goed bestand tegen vermoeidheid. Marathonlopers zullen meer type I spiervezels hebben dan sprinters. Verder zijn deze spiervezels belangrijk voor een goede lichaamshouding en daarvoor zijn ze constant aangespannen.
• Type II spiervezels. Type II spiervezels worden ook wel snelle of witte spiervezels genoemd. Type II spiervezels kunnen heel snel samentrekken en daardoor veel kracht voortbrengen. Maar type II spiervezels worden wel snel moe, daardoor kunnen ze niet voortdurend actief zijn. Sprinters zullen meer type II spiervezels hebben dan marathonlopers.

Elke spier heeft zijn eigen samenstelling van verschillende types spiervezels. Uit welk type vezels een spier bestaat, is afhankelijk van de functie van die spier.

Gladde spieren

Gladde spieren komen voor in de wanden van bloedvaten, luchtwegen en het spijsverteringskanaal.

De gladde spieren kun je niet bewust aansturen, maar reageren op prikkels uit het zenuwstelsel of hebben eigen pacemakercellen. Gladde spieren zorgen voor een langzame golfachtige beweging die zorgt voor het transporteren van bloed, lucht en voedsel.

Glad spierweefsel ziet er heel anders uit dan dwarsgestreept spierweefsel. Het gladde spierweefsel bevat spoelvormige cellen met een grote centrale kern.

Hartspier

Het hart heeft een eigen soort spierweefsel, het hartspierweefsel. Door het ritmisch aanspannen van de hartspier wordt je bloed door je lichaam gepompt.

Hartspierweefsel kun je ook niet bewust aansturen, maar lijkt qua structuur meer op de dwarsgestreepte spier dan op de gladde spier. Het hartspierweefsel kun je herkennen doordat het ook een dwarsgestreepte structuur heeft, maar hartspiercellen hebben maar een of twee kernen die centraal liggen.

Functie van de spieren

Zoals je weet zorgen spieren voor beweging. Skeletspieren zijn belangrijk voor het bewegen van het skelet. Door de skeletspieren kun je lopen, tillen, schrijven en andere dagelijkse dingen doen. Ook zorgen skeletspieren ervoor dat je lichaam op de goede temperatuur blijft. Bijvoorbeeld als je bibbert heb je eigenlijk een heleboel kleine spiersamentrekkingen en daardoor wordt er extra warmte opgewekt.

De gladde spieren zijn belangrijk voor het vervoeren van bloed, lucht en voedsel door de bloedvaten, luchtwegen en het spijsverteringskanaal. De hartspier zorgt ervoor dat je bloed wordt rondgepompt door je lichaam.

Werking van de spieren

De verschillende soorten spieren hebben ook een verschillende werking, maar er zijn ook overeenkomsten tussen de spiersoorten. Verschillen zitten vooral in de aansturing van de spieren.

Skeletspieren kun je bewust aansturen. Naar elke spier loopt een zenuw. Deze zenuwen sturen een elektrisch signaal naar de spier als je deze aan wilt spannen. Het elektrische signaal zorgt ervoor dat de spier samentrekt: de spiervezels worden korter en dikker. Hoeveel spiervezels er korter worden is afhankelijk van de belasting die er op de spier wordt uitgeoefend. Als de spier meer kracht nodig heeft, worden er ook meer spiervezels aangespannen. Als je klaar bent met het aanspannen van je spier en je wil hem weer ontspannen, stopt het elektrische signaal van de zenuw.

Tijdens het samentrekken van een skeletspier worden er ook elektrische signalen terug naar de hersenen gestuurd. Deze signalen geven de hersenen informatie over de aanspanning van de spier is. Op deze manier kun je je houding en de positie van je gewrichten vasthouden.

Bij de hartspier en gladde spieren gaat het aansturen van de spiervezels anders. Het aanspannen van deze spieren kun je niet bewust regelen. Je hebt speciale pacemakercellen, die zelf samentrekkingen van de spieren kunnen veroorzaken zonder dat je erover hoeft na te denken.

Spierpijn

Wat is spierpijn?

• Spierpijn is pijn in je spieren en wordt ook wel myalgie genoemd. 
• Er zijn twee vormen van spierpijn, vroege en verlate spierpijn.
• Vroege spierpijn ontstaat tijdens of vlak na inspanning van je spieren en wordt veroorzaakt door verzuring van je spieren.
• Verlate spierpijn krijg je pas 24 tot 48 uur na sporten en wordt veroorzaakt door hele kleine scheurtjes in je spiervezels.
• Spierpijn in de bovenarmen, bovenbenen, kuiten, in de buik of in de onderrug komt vaak voor.
• Spierpijn is te voorkomen door een goede warm-up voor inspanning.
• Spierpijn is te verminderen door stretchen, massages of een warmtebad.

Vroege of verlate spierpijn

Er zijn twee vormen van spierpijn, namelijk vroege en verlate spierpijn. Vroege spierpijn is een brandend gevoel in je spieren dat ontstaat tijdens of vlak na inspanning. Deze spierpijn wordt veroorzaakt door opstapeling van melkzuur in je spieren, die de zenuwuiteinden prikkelen waardoor pijn ontstaat. Melkzuur is een afvalstof die ontstaat bij het maken van energie uit glucose (suiker). Deze afvalstof wordt afgebroken in je lever. Als er meer melkzuur wordt geproduceerd dan je lever af kan breken, hoopt het melkzuur zich op in je spieren en krijg je last van verzuring van de spieren. Je verzuurde spieren voelen dan verkrampt aan.

Een andere vorm van spierpijn is verlate spierpijn. Deze spierpijn krijg je 24 tot 48 uur na sporten. Verlate spierpijn wordt veroorzaakt door hele kleine scheurtjes in je spiervezels, waardoor je spieren pijn doen en minder belastbaar zijn. Deze spierscheurtjes zijn zo klein dat ze niet slecht voor je zijn. De scheurtjes zorgen er juist voor dat je sterker wordt. Je lichaam gaat de scheurtjes herstellen en er ontstaat een supercompensatie. Dat wil zeggen dat je lichaam zich herstelt boven het oorspronkelijke niveau en zich voorbereidt op de volgende zware belasting door extra spiervezels aan te maken.

Oorzaak van spierpijn

De oorzaak van vroege spierpijn is ophoping van melkzuur in je spieren. De oorzaak van verlate spierpijn zijn minuscule spierscheurtjes in je spiervezels. Deze spierscheurtjes kunnen ontstaan door overbelasting. Ook kan het zijn dat je spierpijn krijgt door een slechte warming-up. Verder kun je spierpijn krijgen als je van een warme naar koude omgeving gaat.

Spierpijn kan ook een symptoom zijn van andere ziektes. Dan wordt de spierpijn vaak veroorzaakt door het vrijkomen van stoffen door spierbeschadigingen, zoals bij fibromyalgie.

Voorkomen van spierpijn

Spierpijn is te voorkomen. Door een goede warming-up te doen, bereid je je spieren voor op de inspanning die gaat komen. Je bloed gaat sneller stromen en je spieren worden warmer. Ook het rekken/stretchen van de spieren is belangrijk. Het zorgt ervoor dat je makkelijker en soepeler beweegt en het helpt spierpijn te voorkomen. Waardoor de kans op spierscheurtjes kleiner wordt. Ook is het belangrijk om na de inspanning een cooling-down te doen. Door de inspanning geleidelijk af te bouwen, past je lichaam zich beter aan aan de overgang van inspanning naar rust.

Verder is het belangrijk dat je je spieren na inspanning laat herstellen. De spierscheurtjes die zijn ontstaan moeten worden hersteld. Als je niet genoeg rust houdt na de inspanning, kan er ook geen supercompensatie optreden.

Behandeling van spierpijn

Spierpijn kun je op verschillende manieren verhelpen. Zo kun je spierpijn verminderen door te stretchen. Verder kun je met behulp van sportmassage de spierpijn verminderen of verzachten. Een sportmassage zorgt ervoor dat afvalstoffen beter en sneller worden afgevoerd. Ook kun je de afvoer van afvalstoffen verbeteren door een warmtebad te nemen of naar de sauna te gaan, en daarmee de spierpijn verminderen.

Spierblessures

Veel klachten aan spier- of peesweefsel, zoals een tenniselleboog, hielspoor, achillespeesontsteking of een overbelasting van een schouderpees, zijn hardnekkig. Door de moeilijke doorbloeding van peesweefsel gaat het herstel daarvan vaak langzaam. De oorzaak kan acuut zijn door een trauma, zoals bij een spier- of peesscheur of een verrekking. Er zal dan roodheid, zwelling, een hematoom (bloeduitstorting) en pijn ontstaan. Er kan ook schade aan een spier of pees ontstaan door een overbelasting als gevolg van het verkeerd opbouwen van de belasting, verkeerd schoeisel of verkeerd materiaal waarmee de sport beoefend wordt. Tijdens de acute fase is het van belang dat het weefsel rust krijgt, goed behandeld wordt en dat een eventuele breuk uitgesloten wordt. Na een bezoek aan een arts en eventueel fysiotherapie kan na een aantal weken de belasting langzaam weer worden opgebouwd. Door het toepassen van sportmassage wordt het herstel van spierblessures bevorderd.